زیره کفش پی یو و انواع دیگر زیره کفش

در مقاله‌ی حاضر نگاه مختصری به انواع موادی که در صنعت کفش بخصوص برای تولید زیره کفش استفاده می‌شود خواهیم داشت و آنها را با زیره کفش پی یو مقایسه خواهیم نمود.

در ابتدا یادآور می‌شویم که یک زیره باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد:

• زیره‌ی کفش باید به کفش فرم زیبایی بدهد و آن را برای خریدار جذاب کند.
• کفش و اجزای آن باید به گونه‌ای باشند که به پا احساس راحتی بدهد.
• مقاومت خوبی در برابر سایش داشته باشد.
• مقاومت خوبی برای خم شدن داشته باشد. راه رفتن و دویدن مداوم، زیره‌ی کفش را در معرض خم شدن‌های مکرر قرار می‌دهد. مصرف کنندگان انتظار دارند زیره‌ی کفش‌های آنها در حین ورزش و با هر درجه حرارت و میزان فرسایش سالم بماند.
• مقاومت خوبی در برابر لغزش داشته باشد. به عبارت دیگر ضریب اصطکاک بین مواد کفش و انواع مختلف کفپوش باید بالا باشد.
• کفش‌های مخصوص مانند چکمه‌های ایمنی، باید درجه حفاظت خاصی برای کاربر خود فراهم کنند. بسته به محیط کار، آنها باید در برابر حلال‌ها، روغن‌ها، هیدرولیز، الکتریسیته ساکن، سایش و غیره مقاوم باشند.

انواع موادی که در زیره کفش استفاده می‌شود

بسته به نوع استفاده، کفش‌ها در دسته بندی‌های گوناگونی قرار می‌گیرند و از این رو مواد مختلفی باید برای تولید آنها مورد استفاده قرار گیرد.

زیره‌ی کفش می‌تواند شامل دو بخش زیره‌ی میانی (Midsoles) و زیره‌ی خارجی (Outsoles) است که ممکن است برای هر کدام از این بخش‌ها از مواد گوناگونی استفاده شود.

زیره‌ی میانی

زیره‌ی میانی بخشی است که بین قسمت رویی و زیره‌ی خارجی قرار می‌گیرد و نقش مؤثری در استحکام و طول عمر کفش ایفا می‌کند. متداول ترین مواد مورد استفاده برای زیره‌ی میانی EVA و پلی یورتان‌ها هستند.

1- زیره کفش EVA

 اتیلن وینیل استات(EVA) کوپلیمر جامد اتیلن و وینیل استات است و به شکل یک فوم سلول-بسته تشکیل می‌دهد. هر چه وینیل استات بیشتر باشد، خاصیت ارتجاعی، یکنواختی و سبکی آن بهبود می‌یابد. به دلیل هزینه‌ی پایین و سبک بودن، محبوب ترین ماده به عنوان زیره‌ی میانی بخصوص در کفش‌های ورزشی است. از دیگر مزایای زیره کفش EVA می‌توان به الاستیته و انعطاف پذیری خوب، قابلیت رنگ آمیزی و مناسب برای آب و هوای مختلف اشاره کرد. اما این نوع زیره دارای مضراتی نیز است از جمله: جذب آب آسان، از بین بردن آن آسان نیست از این رو برای محیط زیست نامطلوب است، به آسانی کثیف می‌شود.

2- زیره کفش پی یو

پلی یورتان ‌ها سیستم‌های دوجزیی از پلی ال و ایزوسیانات هستند که توسط ماشین آلات مخصوصی تولید می‌شوند و به صورت سلول باز هستند. بنابراین عمر آنها بسیار طولانی تر است. اغلب به عنوان زیره میانی کفش‌های بسکتبال و تنیس استفاده می‌شود. دارای مقاومت عالی در برابر سایش، پارگی و کشش است.

زیره خارجی

زیره‌ی خارجی که به اختصار به عنوان زیره شناخته می‌شود در انتهایی‌ترین بخش کفش قرار دارشته و در تماس مستقیم با زمین است. از این رو باید نقش مفیدی در عدم لغزش، مقاومت در برابر سایش و ضد خوردگی ایفا کند.مواد مختلفی از جمله چرم، ترموپلاستیک‌ها، لاستیک‌های ولکانیزه، الاستومرهای ترموپلاستیک، پلی یورتان‌ها به عنوان زیره‌ی کفش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

زیره چرمی

علیرغم آسیب پذیری آن، به دلیل براقیت و ظاهر زیبا ماده‌ی ترجیحی برای کفش‌های رسمی و مجلسی است. معمولا از پوست گاو و یا گاو میش به منظور زیره کفش‌ها استفاده می‌شود. کفش‌های با زیره‌ی چرمی مقاومت سایشی بالایی دارند. در تابستان مناسب هستند زیرا باعث خنک نگه داشتن پا می‌شوند اما در زمستان انتخاب مناسبی نیستند چون آب محیط را جذب می‌کنند. از طرف دیگر قیمت این نوع زیره گران است.

زیره ترموپلاستیک

یکی از پرکاربرد ترین و در عین حال ارزان‌ترین مواد برای زیره‌ی کفش، PVC (پلی وینیل کلراید) است که مناسب انواع کفش‌ها، دمپایی‌ها و صندل‌ها است.  PVC محافظت خوبی در برابر بسیاری از اسیدها و قلیاها، الکل‌ها، روغن‌ها و … ایجاد می‌کند. PVC یک عایق حرارتی مناسب است. از معایب زیره کفش PVC می‌توان به عملکرد ضعیف در برابر لغزش، ساختار ضعیف و تهویه‌ی نا مناسب اشاره کرد. از این رو PVC با پلی یورتان ترموپلاستیک (TPU) ترکیب می‌شود تا انعطاف پذیری و مقاومت در برابر سایش آن بهبود ‌یابد. از یگر معایب PVC می‌توان به این نکته اشاره کرد که بازیافت آن بسیار گرانتر از تولید جدید است و به همین دلیل از نظر محیط زیستی مخرب است.

زیره لاستیکی

زیره لاستیکی که عمدتا لاستیک ولکانیزه است دارای انواع مختلفی می‌باشد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

• لاستیک طبیعی (Natural Rubber-NR): ویژگی‌های کششی برجسته و ویژگی‌های عالی دمای پایین آن باعث می‌شود که شکل خود را حفظ کنند. مقاومت آن در برابر لغزش، سوراخ شدن و برش در مقایسه با PVC بیشتر است. لاستیک در برابر بازها‌، اسیدها، الکل‌ها و مواد شیمیایی محلول در آب مقاومت می کند. اما در برابر حلال‌های پایه نفت و روغن مقاومت خوبی ندارد. این نوع زیره بیشتر در چکمه‌های ایمنی مورد استفاده در فرآوری مواد غذایی، حمل و نقل، تأسیسات، ساختمان سازی، صنایع عمومی، شهرداری ها و کشاورزی کاربرد دارند.
• لاستیک بوتادین استایرن (Styrene Butadiene Rubber-SBR):لاستیک استایرن-بوتادین رایج ترین و ارزان ترین لاستیک مصنوعی است. در حالت کلی این نوع لاستیک بسیار ضعیف است مگر اینکه از مواد پر کننده تقویت کننده استفاده شود. به طور کلی دارای مقاومت در برابر سایش بهتر اما مقاومت خستگی (fatigue resistance) ضعیف تر نسبت به لاستیک طبیعی است. از SBR به عنوان زیره کفش‌های ورزشی و همینطور کفش های راحتی و غیر رسمی استفاده می‌شود.
• لاستیک نیتریل (Acrylonitrile-butadiene rubber -NBR): اکریلو نیتریل بوتادین رابر که به اختصار نیتریل رابر نام دارد، الاستومرکوپلیمری از بوتادین و اکریلونیتریل است که بیشتر برای کفش‌های ایمنی و در مواردی که به مقاومت بالایی در برابر روغن‌های نفتی و یا بنزین نیاز باشد، کاربرد دارد. این نوع زیره مقاومت خوبی در برابر اسیدها و بازها دارند اما در برابر کتون‌ها و استون ضعیف عمل می‌کنند. در درجه حرارت پایین مقاومت کمتری نسبت به لاستیک طبیعی دارد.
• لاستیک کلروپرن (Chloroprene Rubber -CR): نئوپرن‌ها یک خانواده بزرگ از لاستیک ها هستند و نسبت به لاستیک های طبیعی مقاومت بهتری در برابر آتش، اکسیداسیون و روغن‌ها دارند. انعطاف پذیری در دمای پایین نئوپرن ها در مقایسه با لاستیک طبیعی کمتر است که همین امر باعث کاهش استفاده از آنها در هنگام شوک یا ضربه بخصوص در هوای سرد می‌شود. از کاربردهای زیره‌ی کفش CR می‌توان به چکمه‌های ایمنی مورد استفاده در فرآوری مواد غذایی، تصفیه روغن نباتی، تولید مواد شیمیایی و پاکسازی زباله‌های خطرناک اشاره کرد.

زیره الاستومرهای ترموپلاستیک (Thermoplastic elastomers -TPE):

متداول ترین زیره کفش الاستومر ترموپلاستیک شامل دو گروه پلی یورتان های ترموپلاستیک و استایرن بوتادین استایرن است.

• زیره پلی یورتان ترموپلاستیک (TPU): پلی (کاپرولاکتون)، پلی یورتان پایه پلی استر و دی اتیل بوتان منجر به تولید الاستومرهای قالب تزریقی با مقاومت سایشی برتر می‌شوند. آنها مواد ترجیحی زیره برای کفش‌های ورزشی از جمله تنیس، دو، فوتبال و … هستند.

• زیره SBS: لاستیک‌های مصنوعی SBS (Styrene Butadiene Styrene) از توالی پلیمرهای استایرن و بوتادین حاصل می‌شوند. میزان سختی زیره کفش وابسته به فاز پلی استایرن است درحالی‌که فاز پلی بوتادین چسبندگی و یکپارچگی زیره را تأمین می‌کند. زیره SBS در کفش‌های ورزشی از جمله گلف کاربرد دارد.

فوم زیره کفش پی یو

سیستم‌های پلی یورتان به دو گروه کلی سیستم‌های پلی استری و سیستم های پلی اتری تقسیم می‌شوند.

فوم پلی یورتان سلول-بسته نیز یک فوم رایج در ساخت کفش‌ است. فوم PU سلول بسته به دلیل دوام بالا برای ساخت زیره خارجی کفش‌های کوهنوردی و پیادروی مناسب است. علاوه بر این، فوم سلول بسته پلی یورتان با تراکم بالا برای ساخت انواع کفش‌های زنانه از جمله کفش های پاشنه بلند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع فوم مقاومت خوبی در برابر فشرده شدن دارد. لازم به ذکر است که این نوع فوم در تولید کفی کفش نیز کاربرد دارد.

• پلی استر: این نسخه از پلی یورتان با استفاده از پلی ال های پلی استر تولید می‌شود و مقاومت فوق العاده‌ای در برابر گرما و سایش دارد. بنابراین، از آن به عنوان ماده‌ی زیره کفش در تولید کفش‌های ورزشی و ایمنی با کیفیت بالا استفاده می‌شود.
• پلی اتر: با استفاده از ترکیبی از پلی ال پلی اتر پلی اورتان تولید می‌شود. این نوع زیره ویژگی‌های ضد آب را ارائه می‌دهد و استفاده از آن را در کفش های معمول مانند کفش‌های خیابانی و صندل‌ها ایده آل می‌کند.

گردآوری و ترجمه: واحد تولید محتوای گروه صنعتی مکرر

منابع:

• Gem-chem.net
• bettyshoe.com
• sneakerfactory.net